FTP คืออะไร ?

FTP ย่อมาจาก “File Transfer Protocol” คือโปรโตคอลหนึ่งที่ใช้ในการส่งข้อมูลไฟล์ระหว่างเครื่องคอมพิวเตอร์บนเครือข่ายอินเตอร์เน็ตหรือเครือข่ายภายในอย่างง่าย ๆ โดย FTP ช่วยให้ผู้ใช้สามารถอัปโหลดและดาวน์โหลดไฟล์จากหรือไปยังเซิร์ฟเวอร์หรือเครื่องคอมพิวเตอร์อื่นๆ ซึ่งมีบทบาทเป็น “FTP Server” ในกระบวนการนี้

FTP เป็นโปรโตคอลที่ถูกใช้กันอย่างแพร่หลายในอดีตเมื่ออินเตอร์เน็ตยังไม่เป็นที่นิยมเท่าที่เป็นปัจจุบัน การใช้ FTP สามารถทำได้โดยใช้โปรแกรมหรือแอปพลิเคชันที่สนับสนุน FTP ที่ติดตั้งในเครื่องคอมพิวเตอร์ของผู้ใช้ ในปัจจุบันนี้ FTP ยังคงมีความสำคัญและใช้งานในบางสถานการณ์ แต่ก็ได้ถูกแทนที่ในบางกรณีด้วยโปรโตคอลและวิธีการส่งข้อมูลที่มีความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากขึ้น เช่น SFTP (SSH File Transfer Protocol) และ HTTP(S) ซึ่งสามารถใช้งานผ่านเว็บเบราว์เซอร์ได้โดยตรง แต่ FTP ยังคงเป็นตัวเลือกที่น่าสนใจสำหรับการถ่ายโอนไฟล์ในบางกรณีเนื่องจากมีความเร็วและความสะดวกสบายในการใช้งาน และยังรองรับการส่งข้อมูลขนาดใหญ่ที่ HTTP อาจไม่สามารถทำได้ อย่างไรก็ตาม การใช้งาน FTP จำเป็นต้องมีความระมัดระวังในเรื่องความปลอดภัย เพราะข้อมูลที่ถูกส่งผ่าน FTP อาจไม่ได้ถูกเข้ารหัสและอาจถูกดักจับข้อมูลได้ง่ายกว่าการใช้โปรโตคอลที่มีการเข้ารหัสข้อมูลอย่าง SFTP หรือ HTTPS ยิ่งในเวลาปัจจุบันที่ความปลอดภัยเป็นปัญหาที่สำคัญ การใช้โปรโตคอลที่มีการเข้ารหัสข้อมูลเช่น SFTP เป็นทางเลือกที่ดีกว่าในกรณีที่ต้องการส่งข้อมูลที่มีความลับและมีความสำคัญสูง

การทำงานของ FTP เป็นดังนี้

1. เชื่อมต่อ (Connect): เมื่อผู้ใช้ต้องการใช้งาน FTP เพื่ออัปโหลดหรือดาวน์โหลดไฟล์ ผู้ใช้จำเป็นต้องเชื่อมต่อกับ FTP Server ที่ต้องการใช้งาน ในการเชื่อมต่อนี้ ผู้ใช้ต้องระบุ URL หรือ IP Address ของ FTP Server และป้อนข้อมูลการเข้าสู่ระบบ (username และ password) เพื่อยืนยันตัวตนก่อนทำการส่งข้อมูล
2. ส่งคำสั่ง (Send Command): เมื่อเชื่อมต่อสำเร็จ ผู้ใช้สามารถส่งคำสั่ง FTP ไปยัง FTP Server เพื่อร้องขอการดำเนินการต่างๆ เช่น ขอดูรายการไฟล์ที่มีอยู่ใน FTP Server, ดาวน์โหลดไฟล์, อัปโหลดไฟล์ หรือลบไฟล์
3. การดำเนินการ (Operation): เมื่อได้รับคำสั่งจากผู้ใช้ FTP Server จะดำเนินการตามคำสั่งที่ได้รับ หากเป็นการดาวน์โหลดไฟล์ FTP Server จะส่งไฟล์ที่ต้องการกลับมาที่เครื่องของผู้ใช้ ในขณะที่ถ้าเป็นการอัปโหลดไฟล์ ผู้ใช้จะส่งไฟล์จากเครื่องของตนเองไปยัง FTP Server
4. การจบการทำงาน (Finish Operation): เมื่อการดำเนินการเสร็จสิ้น FTP Server จะตอบกลับผู้ใช้ด้วยข้อความที่บอกว่าการดำเนินการเสร็จสิ้นแล้ว หรือต้องการการยืนยันเพิ่มเติม
5. ยุติการเชื่อมต่อ (Disconnect): เมื่อผู้ใช้ทำการส่งข้อมูลหรือรับข้อมูลเสร็จสิ้นแล้ว ผู้ใช้จำเป็นต้องยุติการเชื่อมต่อกับ FTP Server เพื่อปิดการเชื่อมต่อของเครื่องคอมพิวเตอร์และ FTP Server

FTP เป็นโปรโตคอลที่ใช้งานง่ายและมีประสิทธิภาพในการส่งข้อมูลไฟล์ขนาดใหญ่ อย่างไรก็ตาม จำเป็นต้องให้ความสำคัญในเรื่องความปลอดภัย เพราะข้อมูลที่ส่งผ่าน FTP อาจถูกดักจับและอาจไม่ได้ถูกเข้ารหัสเช่นเดียวกับโปรโตคอลที่มีการเข้ารหัสข้อมูลอย่าง SFTP หรือ HTTPS การใช้โปรโตคอลที่มีการเข้ารหัสข้อมูลเช่น SFTP เป็นทางเลือกที่ดีกว่าในกรณีที่ต้องการส่งข้อมูลที่มีความลับและมีความสำคัญสูง

การใช้งานใช้ FTP ในปัจจุบัน

ในปัจจุบันนั้นการใช้ FTP (File Transfer Protocol) ได้ลดลงมากเนื่องจากมีเทคโนโลยีและโปรโตคอลอื่นที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยกว่า FTP มากขึ้น นอกจากนี้ยังมีบริการคลาวด์เกี่ยวกับการจัดการและแชร์ไฟล์ออนไลน์ที่ได้รับความนิยมมากขึ้นด้วยเช่น Google Drive, Dropbox, Microsoft OneDrive, และอื่นๆ ที่สามารถทำหน้าที่เป็นทั้งคลาวด์สำหรับการเก็บไฟล์และโปรแกรมส่วนตัวที่ใช้ในการส่งและรับไฟล์ได้ในเวลาเดียวกัน

สาเหตุที่ FTP ไม่ค่อยถูกใช้งานอย่างแพร่หลายคือ:

1. ความเชื่อถือและความปลอดภัย: FTP ไม่มีการเข้ารหัสข้อมูลที่ถูกส่งและรับ ซึ่งทำให้ข้อมูลที่ถูกส่งผ่าน FTP มีความเสี่ยงต่อการถูกดักจับและอ่านข้อมูลได้ ส่งผลให้ไม่ควรใช้ในการส่งข้อมูลที่มีความลับหรือสำคัญ
2. ความซับซ้อน: FTP มีวิธีการใช้งานที่ค่อนข้างซับซ้อน การติดตั้งและกำหนดค่า FTP Server และ Client ต้องใช้ความรู้และความเข้าใจในการทำงานเกี่ยวกับเครือข่าย ซึ่งอาจทำให้เป็นอุปสรรคสำหรับผู้ที่ไม่มีความรู้ด้านเทคนิค
3. ความช้าในการโอนย้ายข้อมูล: FTP อาจใช้เวลานานในการโอนย้ายข้อมูลใหญ่หรือข้อมูลที่มีขนาดใหญ่ ซึ่งอาจทำให้การส่งและรับไฟล์ด้วย FTP เป็นเวลานานและไม่เหมาะสมกับการส่งข้อมูลที่ต้องการให้มีความเร่งด่วน
4. ความสะดวกในการใช้งาน: การใช้งานคลาวด์และบริการแชร์ไฟล์ออนไลน์ทำให้การส่งและรับไฟล์ง่ายและสะดวกมากขึ้น สามารถเข้าถึงไฟล์ที่ส่งหรือรับได้ทุกที่ทุกเวลาผ่านอินเทอร์เน็ตและบนอุปกรณ์หลากหลาย

เนื่องจากเหตุผลเหล่านี้ ผู้ใช้ในปัจจุบันมักจะเลือกใช้บริการคลาวด์และโปรแกรมส่วนตัวที่ใช้ในการส่งและรับไฟล์เนื่องจากความสะดวกสบายและความปลอดภัยที่มีมากขึ้น

FTP เหมาะกับใคร มีใครใช้อยู่บ้าง

การใช้งาน FTP (File Transfer Protocol) มีผู้ใช้หลากหลาย ซึ่งประกอบด้วย

1. นักพัฒนาและผู้ดูแลระบบ: นักพัฒนาและผู้ดูแลระบบคือกลุ่มผู้ใช้ที่อาจใช้ FTP เพื่ออัปโหลดและดาวน์โหลดไฟล์ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาซอฟต์แวร์หรือติดตั้งแพ็กเกจโปรแกรมบนเซิร์ฟเวอร์ การใช้ FTP ช่วยให้ความสะดวกในการโอนย้ายไฟล์และโค้ดระหว่างเครื่องพีซีและเซิร์ฟเวอร์ที่มีการทำงานอยู่ในระบบเครือข่ายเดียวกัน
2. เว็บโฮสติ้ง: บริษัทที่ให้บริการเว็บโฮสติ้งใช้ FTP เพื่อให้ลูกค้าสามารถอัปโหลดไฟล์ของเว็บไซต์ เช่น ไฟล์เว็บเพจ, รูปภาพ, และไฟล์ข้อมูลอื่นๆ ไปยังเซิร์ฟเวอร์ของพวกเขา นอกจากนี้ยังให้ความสะดวกในการสร้างหรือแก้ไขไฟล์บนเซิร์ฟเวอร์ด้วยการดาวน์โหลดไฟล์ผ่าน FTP
3. บุคคลทั่วไป: บุคคลทั่วไปที่มีความรู้เกี่ยวกับการใช้ FTP อาจใช้งานเพื่อส่งหรือรับไฟล์กับเพื่อนหรือคนอื่นๆ ที่อยู่ไกล้เคียง นอกจากนี้ยังสามารถดาวน์โหลดไฟล์ต่างๆ จากเว็บไซต์หรือโฮสติ้งที่มีการให้บริการ FTP ได้
4. องค์กร: บางองค์กรอาจใช้ FTP ในการส่งและรับไฟล์ระหว่างสาขาและสำนักงานในพื้นที่ต่างๆ หรือระหว่างองค์กรที่มีความเกี่ยวข้องกัน การใช้ FTP ช่วยให้การส่งข้อมูลและข้อมูลการทำงานระหว่างองค์กรเป็นไปอย่างรวดเร็วและปลอดภัย